რომანში თანაბრად არის წარმოდგენილი როგორც "ერის" (მმართველთა თუ მათი ხელქვეითების), ისე "ბერის" (ასევე რანგების მიხედვით) მხარე. სარამაგუს არ ღალატობს ირონიანარევი იუმორის გრძნობა, რაც მიყვარს კიდეც მასთან. პირველივე გვერდიდან პრაქტიკულად კომედიის მაყურებელი ხდები, – ხედავ ნაკურთხ და ნალოლიავებ სიყვარულს და შემდეგ ინაცვლებ წყვილთან, რომელიც მათი დაულოცავი კავშირის და ურთულესი ცხოვრების მიუხედავად, სულის ამოსვლამდე "ერთ სულ და ერთ ხორც" რჩება.
რომანის მთავარი გმირები ერთგვარი შერეკილები არიან – ყოფილი ჯარისკაცი, ცალხელა ბალთაზარი და მისი ნათელმხილველი მეუღლე – ბლიმუნდა. ისინი ვერ ამბობენ, რა შესაძლებლობები აქვთ, რას მიაღწიეს; მთელი ცხოვრების მანძილზე ვერ პოულობენ საკუთარ ადგილს ადამიანებს შორის და როგორც კი გაბედავენ სიმართლის გამჟღავნებას, ხალხისთვის ხდებიან კიდეც შერეკილები. ასეთების ადგილი კი კოცონზეა. შერეკილები შემთხვევით არ მიხსენებია – ბალთაზარი "პასაროლას" აგებს, პირველ მფრინავ მანქანას. როგორ შეიძლება მიაღწიო წარმოუდგენელს? გადადგა მთა? აიჭრა ცაში, სადაც მანამ მარტო ჩიტები და სულიწმინდა თუ ხვდებოდნენ? მხოლოდ და მხოლოდ თვალების და ნების დახმარებით: უნდა ხედავდე იმას, რასაც სხვები ვერ ხედავენ და შეაგროვო საკუთარი თუ სხვების ნება (აქ კიდევ ერთხელ შემახსენა თავი ასორინის წიგნმა).
მეფე ჟუან მეხუთესაც ნება აშენებინებს პორტუგალიის ყველაზე დიდ ტაძარს. 1711-1730 წლებში მიმდინარე მშენებლობაზე 50 ათასამდე
მუშა მუშაობდა, რომლებიც იძულებით ჩაჰყავდათ ქვეყნის ყველა კუთხიდან,
რათა დათქმული თარიღისთვის სასახლე და ტაძარი საზეიმოდ
ეკურთხებინათ. ასობით მათგანი დასახიჩრდა ან დაიღუპა ამ მშენებლობაზე, დაშორდა ოჯახს, ვეღარ მიაგნო სახლს... მეფის ნების შედეგი დღესაც აღტაცებას იწვევს, თუმცა სარამაგუს მიერ დასმული კითხვა და მასზე გაცემული პასუხი არანაკლებ აღტაცებულს მტოვებს: "რაღატომ ვაშენებთ მიწაზე ეკლესიებსა და მონასტრებს? რადგანაც არ გვესმის, რომ მიწა უკვე ეკლესიაცაა და მონასტერიც."
ამონარიდები: >1, >2, >3
>
