ბანი მანროს აღსასრული

ჩემი მუსიკალური გურუს პირველი წიგნი, რომელიც ქართულ ენაზე გამოიცა, "ბანი მანროს აღსასრულია". ეს არის დინამიურად მოთხრობილი,  ერთდროულად ძალიან მხიარული და სევდიანი ამბავი. მე პირადად, ფანტაზია არ მეყო, მთავარი გმირისთვის რაიმე სხვა სახე მიმეცა: ჩემთვის მას ქეივის გარეგნობა აქვს, ქეივის მიმიკები, ქეივის ხმა; ის ნიკია, რომელიც კოსმეტიკით მოვაჭრე ბანი მანროდ იქცა და შვილთან – 9 წლის ბანი უმცროსთან ერთად ახალ ცხოვრებას იწყებს. მანამდე: ბიჭუნა ეს-ესაა დაობლდა – ქმრის მექალთანეობით დეპრესიაში ჩავარდნილმა დედამისმა თავი მოიკლა. ამ დღიდანვე იწყება მამა-შვილის მოგზაურობა, რომელიც თავის მხრივ, ისევე როგორც წიგნი, სამ ნაწილად არის დაყოფილი (ქვეთავების სახელწოდებებია: "მექალთანე", "გამყიდველი" და "მკვდარი კაცი").

ეს წიგნი ვერ ჩაითვლება "დიდ ლიტერატურად", მაგრამ ვფიქრობ, მკითხველი აღმოაჩენს თავს ბანის ძველი მანქანის უკანა სავარძელზე (რადგან წინას ბიჭუნა იკავებს), მოუსმენს ბანის, შეჰყვება იმ ბინებში, სადაც ის შესვლას შეძლებს, იცინებს და მოიღუშება წიგნის გმირებთან ერთად და, საბოლოოდ, მოუნდება, ჩაეხუტოს პატარა ბანის, რომელიც ენციკლოპედიის ფურცლებიდან გასცქერის იმ სამყაროს, სადაც მისთვის არავის სცალია.
ჰო, წიგნი 18+ მკითხველისთვის არის განკუთვნილი (ნუ, სასურველია), ხოლო ვინც ინგლისური იცით, იუთუბზე შეგიძლიათ, ავტორისვე წაკითხულ ვერსიებს მოუსმინოთ და თან მის სახეზე გადარბენილ ემოციებს მიადევნოთ თვალი. მაგალითად, აქ.

უსარგებლო კაცი

საიტ ფაიკ აბასიანიკმა (1906-1954) თურქული პროზის, კერძოდ მოთხრობის ჟანრის განვითარებაში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა. მას ერთ-ერთ ყველაზე ჰუმანისტ მწერლად მიიჩნევენ. შეიძლება ითქვას, აბასიანიკი ბიოგრაფიულ პროზას წერდა – იგი ყოველგვარი შელამაზების გარეშე იმ ადამიანების ცხოვრებას აღწერდა, რომლებსაც თავად იცნობდა: ესენი იყვნენ სტამბოლელი მუშები, მეთევზეები, ბავშვები, უმუშევრები თუ ღარიბები. რეალისტური ნაწარმოებების გამო მწერალს ერთხანს ქვეყნის ხელისუფლებაც დევნიდა. აბასიანიკმა ნოველების გამოქვეყნება 1936 წლიდან დაიწყო, ხოლო კრებული, რომელზეც ქვემოთ მინდა დავწერო, თურქულ ენაზე 1948 წელს გამოიცა.

კრებულში „უსარგებლო კაცი“ 14 მოთხრობაა შესული. ყველა მათგანში მოქმედება სტამბოლში ვითარდება. მათში ერთი შეხედვით ისეთი ადამიანების ისტორიებია მოთხრობილი, ვისზეც „ნეტა რა აზრი აქვს მის ცხოვრებასო“ შეიძლება წამოგცდეს. თუმცა, ავტორი სწორედ რომ ამ აზრს გვაჩვენებს – მოქმედი გმირები ცხოვრების შეცნობისთვის დამხმარე, თვალსაჩინო ნახატები ხდებიან მწერლის კალმის საშუალებით. გარდა ამისა, მინდა აღვნიშნო ის სხარტი შედარებები, სწორად და ზომიერად არჩეული სამკაულებივით რომ უხდება თხრობას.

ჩემთვის გამორჩეული იყო რამდენიმე მოთხრობა და მათი გმირები: მღვდელი ალექსანდრისი, რომელიც ისევე ამშვენებდა გარშემომყოფთა კუშტ ცხოვრებას, როგორც მაისის საღამოებში უშნო ეკლესიის გუმბათს მასზე შემომჯდარი თოლია ან ყვავი. თუმცა ამის შემჩნევა არავის სურდა. მღვდელი ადამიანებისთვის მხოლოდ განკითხვის ობიექტი იყო, არადა შეეძლოთ მისგან სიცოცხლის სიყვარული  – ყველაზე ნამდვილი რელიგია ესწავლათ და მიეღოთ. „თოკის ამბავში“: იმ უსარგებლო ადამიანის ყოფა – ვინც იმისთვის დაიბადა, რომ ხალხისთვის გაოცებულს ემზირა; ვინც ადგილს და დანიშნულებას ვერ პოულობს მიწაზე, მას შანსსაც კი არ აძლევენ, რომ რაიმე შეძლოს, რადგან "ასეთ ასაკში..."; ქალბატონი აიშე მოთხრობიდან "პავილიონი სასაფლაოზე". მას საფლავი უკვე ოცი წელია, გამზადებული აქვს – ის საფლავი, რომლის ნახვისას კაცი იფიქრებს – ალბათ როგორ დავიწყებია თავისი მეორე ნახევარი – წასულა და ცხოვრებით ტკბებაო; თუმცა, ყველაფერი, რაც ბრწყინავს, ოქრო როდია – აიშე ხანუმი სახლიდან გასვლასაც ქმარს უთანხმებს, მერე რა, რომ საფლავზე აბიბინებულ ბალახს არ გლეჯს; შინ დაბრუნებული, გადახვეწილი კაცის სევდით და იის სურნელით გაჯერებული „იების ველი“, მეთევზეების ისტორიები (ამ თემას განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს მწერლის შემოქმედებაში, რადგან ცხოვრების დიდი ნაწილი მეთევზეთა შორის გაატარა) და კიდევ რომელი ერთი... თითქოს არაფერი, მაგრამ ისე გებეჭდება ეს მოთხრობები ცნობიერში, რომ ალბათ შეუძლებელი იქნება მათი დავიწყება. კიდევ უფრო მეტად გინდება, გაიარო სტამბოლის (და არა მხოლოდ) ქუჩებში და სწორედ ამ თვალით შეხედო შემხვედრებს. ისიც კი ვიფიქრე, რა კარგი იქნებოდა, თითოეულ ნოველაზე უდიალოგებო, მოკლემეტრაჟიანი ფილმის გადაღება (ან ასეთ ფილმებად მათი ნახვა).

სკორტების მზე

ეს წიგნი შემთხვევით აღმოვაჩინე წიგნის ფესტივალზე, გამომცემლობა „აგორას“ ფასდაკლების კალათაში სხვა, ასევე საინტერესო წიგნთან ერთად (რომელზეც შემდეგ პოსტში დავწერ). მანამდე, სამწუხაროდ, არცერთ ამ მწერალზე არ მქონდა ინფორმაცია, მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ცნობილი და აღიარებულია.

ლორან გოდე თანამედროვე ფრანგი მწერალია  (დ. 1972), მისი „სკორტების მზე“ კი უკვე 34 ენაზე თარგმნილი და გონკურის პრემიის (2004) მფლობელი რომანი. „სკორტების მზე“ ოჯახური საგაა – მასკალზონე-სკორტების რამდენიმე თაობის ისტორიას გვიამბობს და თან ცხოვრების ამაოებაზე გვაფიქრებს. ეს სხარტად, ყოველგვარი გაწელვის გარეშე მოთხრობილი ისტორია მკითხველს არ მოაწყენს. სამხრეთული ფერები, მზე და მზის შვილები, იტალიელების ნათლად გამოხატული მენტალიტეტი... მთავარი გმირები  ცხოვრების მიზანს ეძებენ, საკუთარ ბედისწერას თვალს თამამად უსწორებენ და მიზნისკენ მათი წინაპრის ვირივით ჯიუტად მიიწევენ; სიცოცხლის ბოლოს რუტინული ცხოვრების გზაზე გამონათებულ, ყველაზე ბედნიერ დღეს იხსენებენ და მემკვიდრეებს მთავარ მესიჯს უტოვებენ – ყველაზე მნიშვნელოვან ცოდნას, რაც საკუთარი გამოცდილებით ისწავლეს.